ایرانیان باستان باورمند به روز شوم و مرغوایی ، نبوده اند و پیوسته گیتی و جهان استومند را همایون می دانستند ( مگر باور و گفتار و کردار اهریمنی را )
.
فروردین ماه را به آوند و دلیل جشنهای فروهران و گاهنبار و جشن نوروز بزرگ و نیز جشن زادروز زردشت و جشن فروردگان ( ششم و نوزدهم فروردین ) ماهی بشگون و خجسته و فرخنده به شمار می آوردند .همچنین برای جشن نیایش باران یا جشن نوید کشتزار پس از پایان جشن فروردگان ( سیزدهم تا هجدهم فروردین ) به دشت و راغ و باغ و کوهستان و بیرون شهر رفته و به وشتن و رقص و پایکوبی و دست افشانی پایکوبی می پرداختند .
به باور نیا کان ما در این ماه بشگون که ماه نوزایش گیتی است ایزدانی همچون ریپه وین ، ایزد و فرشته ی رامش و شادی که نگهبان گرما ، بالندگی و باروری گیاهان و جانداران است ، پس از دوره ی سرما به زمین باز می گردند .
به نظر می رسد پندار مرغوایی و نحوست سیزده ظاهرا از باورمردم گل فرانسه و روم و از استوره های یونان و از طریق مسیحیت ، به خاور زمین کوچیده باشد
گما نه ی کهنتر دیگر آنکه این باور از افسانه های بابلی نرگال خدای مرگ و گیلگمش و یا افسانه های مصری بوده است .
در قرآن کریم ایام النحاسات پذیرفته شده و در سوره ی فصلت آیه ی ۱۵ وسوره ی قمر آیه ی ۱۹ آمده است که در آن روزها مردم عاد به آوند سرکشی از فرمان پیامبر خویش (هود ) ع به عذاب الهی نابود شدند و نیز برابر روایات اسلامی از پیشوای ششم شیعیان روز سیزده ی هر ماه قمری و در میان ماه های صفر کاملا مرغوا و گجستک و شوم است .
نیز در برخی روایات ۱۳ رجب زادروز پیشوای نخستین شیعه امام علی ع از این باور جدا شده است .
نقل از : بحار مجلسی کتاب السنین والشهور تبریزی ، معانی الاخبارو …….
به هر روی جشن نوید کشتزار و در خواست سالی پرباران از خدا و سیزده به در پیشینه ی کهنی در سرزمین ما داشته است و با ور به شومی و مرغوایی و نحوست آن ، پس از تازش تازیان به فرمان خلیفه ی دوم ، در پندار ایرانیان جای گرفته است .
سرچشمه های پژوهش : ۱- فرهنگ اساتیر ایران وروم از راجر گرین
۲- دان شناسه مزد یسنا از ج اوشیدری ۳- شاخه ی زرین از فریزر ۴- زبان فرهنگ استوره : از ژاله ی آموزگار .۵- تاریخ اساتیر ایران : ژاله ی آموزگار
۶-خرده اوستا : ابراهیم پورداوود ۷- پژوهشی در اساتیر ایران : مهردادبهار ۸- تاریخ جامع ادیان : جان ناس
واژه ی گاهنبار به چم و معنی هر یک از جشن های شش گانه ی سال در ایران باستان است ابو ریحان در آثارالباقیه و فرهنگ معین کاملا این جشنها را شرح داده اند .

      نوشته ی استاد علی سپنتا