درگیری نظامی با روس در دوره زندیه، جنگی که تا به حال در محافل تاریخی بدان اشاره قابل توجهی نشده است. دکتر عبدالحسین نوایی:
“در هنگام محاصره بصره ، ناگهان به کریم خان خبر رسید که پادشاه خورشید کلاه روس (کاترین) قصد دارد چهل هزار سوار فرنگی با کشتی به دربند فرستاده از راه خشکی روانه روم یعنی خاک عثمانی شوند. کریم خان به فتحعلی خان حکمران قبه که مرکزش دربند بود فرمان فرستاد که از پیاده شدن قوای روس جلوگیری کند و اگر اصرار ورزیدند با آنان بجنگند و چنانچه احتیاج به کمک داشت اعلام نماید.فتحعلی خان ده هزار سوار لزگی تفنگچی را درنقاط ساحلی که احتمال توقف کشتی ها میرفت گذاشت . چند روز بعد کشتی های روسی رسید و فرمانده روس نامه ای نزد فتحعلی خان فرستاد که ما ماموریت داریم از راه خشکی به خاک عثمانی حمله کنیم و چون بین ایران و روس مراتب دوستی برقرار است به مردم تاکید شود که ضروریات اردوی روس را به قیمت اعلا تهیه نمایند و طوری نشود که باعث برهمزدگی و خلل در دوستی ها شود.
فتحعلی خان جواب داد در این باره هیچ گونه اختیاری ندارم و چنان که وکیل یعنی کریم خان زند اجازه دهد از اینجناب هیچگونه منعی نخواهد بود. سردار روس به این پیغام اعتنا نکرده و سربازان خود را با توپخانه و تجهیزات از کشتی بیرون آورده و در ساحل اردو زد. فتحعلی خان به ده هزار نفر از لزگیان نقاط ساحلی دستور داد تا به دسته های کوچک تقسیم شده هنگامی که وی خود از رو به رو به روس حمله میکند آنها از عقب در صفوف ایشان رخنه کنند.. فتحعلی خان توانست به آسانی لشکر خود را به چهار قسمت نموده و در نیمه شب به اردوی روس ها شبیخون زند. در همان لحظه تفنگچیان لزگی نیز از پشت به روس ها حمله بردند . مهاجمان روس تلفات زیادی متحمل شدند و بالاجبار توپخانه و تجهیزات خود را رها کرده به کشتی ها پناه بردند.
نتیجه سیاسی این موفقیت این بود که دولت عثمانی سفیر ایران عبدالله بیک کلهر را که کریم خان برای بیان شکایات خود از عمر پاشا به استانبول فرستاده بود احترام فراوان نمود و به دلخواه نظر شهریار زند پاشای بغداد را مغضوب و معزول کرد ( و طبق بعضی اسناد او را کشت و سرش را به ایران فرستاد) و سفیر ایران را به حرمت تمام به شیراز بازگرداند. وکیل نیز نظر علی خان و الله قلی خان را که به محاصره بغداد فرستاده بود فراخواند.”

کریم خان زند دکتر نوایی
مجمل التواریخ
کریمخان زند و سفیر عثمانی نقاشی ابوالحسن مستوفی ۱۷۷۵
متعلق به مجموعه داوید در کپنهاگ دانمارک‌

نوشته آقای نیما یافت آبادی